360 :: panoramiczna podróż sferyczna w 2668 odcinkach

"Fort opancerzony nr 44 „Tonie” należy do zewnętrznego, 57-kilometrowego pierścienia umocnień stałych dawnej Twierdzy Kraków. Jest najniezwyklejszym pośród ponad stu zachowanych budowli obronnych twierdzy, co wynika z tego, że był realizowany w dwóch epokach historii sztuki fortyfikacyjnej. Powstał jako jedno z dzieł typowych w Krakowie i w Europie, w latach 1881–1884, tj. w epoce fortów artyleryjskich. 20 lat później, już w epoce nowoczesnych fortów pancernych, został kompleksowo zmodernizowany. Wówczas zastosowano tu m.in. pancerne wieże wysuwalno-obrotowe, wyjątkowe w naszej części Europy. W I wojnie światowej twierdza odegrała rolę operacyjną na froncie wschodnim, we wrześniu 1939 roku „Tonie” wzięły udział w osłonie Krakowa przed natarciem od zachodu. Obiekt został uszkodzony w 1944 roku, a zaniedbany wraz z otoczeniem, porósł lasem, który obecnie stanowi ostoję zwierzyny. Fundacja „Janus” prowadzi prace zmierzające do konserwatorskiej odnowy dla przyszłego udostępnienia zabytku." (Tekst Waldemara Brzoskwini ze strony XVI Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego).