360 :: panoramiczna podróż sferyczna w 2668 odcinkach

Data powstania świątyni nie jest jasna, opinie wahają się od początku wieku XVII do końca XVIII. Po II wojnie cerkiew służyła jako kościoł rzymskokatolicki, potem stała zamknięta i niszczała, aż uratował ją przeprowadzony w latach 2007-2011 remont. Po jego zakończeniu powróciły do wnętrza ikony, zabrane wcześniej do magazynu w Łańcucie. Rokokowy ikonostas wykonał w latach 1836-36 niejaki Krasucki z Przemyśla; niektóre z ikon na ścianach pochodzą nawet z XVI wieku.

Późne popołudnie, chmur coraz więcej, na szczęście widoki wciąż dopisują! Pod stopami Dolina Piarżysta, czyli górne piętro Doliny Koprowej z Ciemnosmreczyńskimi Stawami.

"W połowie lat 90. ubiegłego już stulecia dwóch zakonników zwiedzało olkuski kościół św. Andrzeja Apostoła. Szczególną ich uwagę zwracał słynny poliptyk z 1485, dzieło krakowskiego malarza Jana Wielkiego (dzielił starszeństwo w cechu z samym Witem Stwoszem). Braciszkowie próbowali obejrzeć wszystkie kwaterki ołtarza, gdy nagle puściły zawiasy i jedna z części zwaliła się na posadzkę, a w ślad za nią pozostałe, włącznie z drewnianą rzeźbą Madonny z Dzieciątkiem z 1480 r. rzeźba rozpadła się na kawałki, podobny los spotkał obrazy przedstawiające sceny Maryjne i z życia Chrystusa. Cud, mówiono "palec Boży", że nic nie stało się, może poza szokiem, zakonnikom. Paradoksalnie, ale ta katastrofa "przysłużyła" się dziełu. Obrazy nie były bowiem od dziesięcioleci konserwowane, a rzeźba tak nadgryziona przez robactwo, że prędzej czy później rozpadła by się w pył. W takiej jednak sytuacji musiano znaleźć środki na ich rekonstrukcję. Nastąpił kolejny cud, bo pieniądze znalazły się w budżecie Ministerstwa Kultury i Sztuki. Szczątki poliptyku trafiły do krakowskich Pracowni Konserwacji Zabytków. Tam ołtarz odzyskał swe dawne, wspaniałe kolory. Badający dzieło profesorowie Gadomski, Chrzanowski, Nycz z zachwytem rozpisywali się o wyjątkowości tego ołtarza. Znawcy słusznie uważają, że tym czym dla rzeźby XV-wiecznej jest ołtarz Wita Stwosza, tym dla polskiego malarstwa tego okresu jest ołtarz Jana Wielkiego i Stanisława Starego (ten drugi dokończył dzieła, gdyż Wielki pobity przez innego malarza, musiał porzucić pracę). Gdyby olkuski poliptyk znajdował się w którymś z kościołów krakowskich czy warszawskich, albo w Muzeum Narodowym, pewnie przychodziłyby go oglądać tysiące. A tak stoi sobie skromnie w bocznej nawie olkuskiej fary ciesząc oko wiernych i nielicznych turystów. I postoi tak, miejmy nadzieję, kolejne 500 lat." (Olgerd Dziechciarz, autor Przewodnika po ziemi olkuskiej, na stronie Wirtualnego Olkusza).