360 :: panoramiczna podróż sferyczna w 2668 odcinkach

W dole, już jakieś sto metrów niżej, można dostrzec budynek schroniska Téryego. Z przeciwległej strony dolinę zamykają masywy Baranich Rogów i Durnego z Łomnicą. Pogrążony w cieniu nieodległy masyw to północne urwiska Pośredniej Grani.

W dole widać zamarzniętą taflę Długiego Stawu, ponad nim dwuwierzchołkowy masyw Kościelca, zwrócony do nas zachodnimi ścianami; bliżej nas ciemne cielsko Świnicy z wierzchołkiem kryjącym się w chmurach.

Wbrew nazwie, jej fundatorami byli prawdopodobnie górnicy, wydobywający w dolinie rudy żelaza - na polanie Stare Kościeliska istniała w XIX wieku mała huta!

"W tej gontem pokrytej kaplicy
Modlili się zbójnicy
Za krew przelaną, połamane kości
Za próbę sprawiedliwości
Ja teraz tu kolana uginam
W poczuciu własnej małości
Życie całe przypominam
I śmierć
I świat,
W którym nie ma sprawiedliwości."
(Jarosław Iwaszkiewicz: Album tatrzańskie, Kraków 1976).

Wikipedia: "Na terenie Słowacji (ówczesnych Górnych Węgier) nurty reformacji przeniknęły stosunkowo wcześnie głównie za pośrednictwem licznych osadników pochodzenia niemieckiego. W 2. połowie XVII wieku austriaccy Habsburgowie rozpoczęli politykę rekatolicyzacji tych obszarów. W tym okresie doszło do prześladowań miejscowych ewangelików. W 1678 wybuchło antyhabsburskie powstanie kuruców pod dowództwem Imre Thökölyego. Powodzenie tego powstania oraz obawy przed najazdem Turków zmusiły Leopolda I do ustępstw wobec protestantów. Podczas sejmu w Sopronie zatwierdzono kodeks, którego artykuły 25. i 26. zezwalały protestantom na budowę kościołów. Stąd też wywodzi się ich nazwa.

Budowa kościołów artykularnych była ograniczona pewnymi obostrzeniami: w każdym komitacie mogły powstać tylko dwa takie kościoły, musiały być budowane poza granicami osady, bez użycia kamienia ani żelaza, nie mogły posiadać wieży ani dzwonów, a wejście musiało znajdować się po przeciwnej stronie niż osada.

Obecnie zachowało się na Słowacji pięć kościołów artykularnych: w Kieżmarku (1717), w Hronseku koło Bańskiej Bystrzycy, w Istebném (1681) i Leštinach (1686) na Orawie oraz w Świętym Krzyżu koło Liptowskiego Mikulasza. Ten ostatni - najciekawszy przykład tego typu architektury - wybudowany pierwotnie w Paludzy w 1693, został przeniesiony w latach 1975-1984 po powstaniu zbiornika wodnego Liptovská Mara. Jego wnętrze, udostępniane turystom do zwiedzania, może pomieścić ponad 4 tys. wiernych".