360 :: panoramiczna podróż sferyczna w 2668 odcinkach

Ponad progiem z Wielicką Siklawą, na wysokości ponad 1800 m, płaskie dno doliny wypełnia łąka, zwana Wielickim Ogrodem lub Ogrodem Wahlenberga, "latem pokryta gęstwą wysokorosłych ziół, należących do zespołu miłosny górskiej (modrzyk górski, miłosna górska, ciemierzyca zielona, starzec gajowy i inne)" (Józef Nyka). Alternatywna nazwa upamiętnia szwedzkiego botanika Görana Wahlenberga, który w początkach XIX wieku badał roślinność Tatr, opisując ją następnie w dziele "Flora carpatorum principalium".

"Ogrody Wallenberga! Widział je Karłowicz
i czescy taternicy, nie goleni, płowi,
klnąc, wiszący na rękach, sznurem powiązani,
po prostopadłej ścianie wchodząc jak po grani.
A tam anielski ogród zawisnął prywatny,
kwietne gniazdo na szczycie karkołomnej wanty.
Tam, nad klombami leluj, kozłowca, storczyków,
fruwają aniołowie wśród słodkiego krzyku
i w śmiechu lśnią rzędami uzębień srebrzystych
na widok purpurowych wysiłków turysty..."
(Maria Pawlikowska-Jasnorzewska: Z gór).

Aż do XIX wieku biegnąca od Rynku w dół ulica Celna była zamknięta włączoną w mury obronne miasta Bramą Gnojną. Nazwa tej ostatniej pochodziła od położonego na skarpie wiślanej wysypiska śmieci, zwanego Gnojną Górą, a jej relikty zachowały się w postaci wyeksponowanego po wojnie ceglanego muru na bocznej elewacji narożnej Kamienicy Bornbachów.

Wikipedia: "W XVI wieku stała tu kamienica, w II poł. XVII wieku przebudowana przez podkomorzego wielkiego koronnego Jerzego Dominika Lubomirskiego na pałac z dodaniem południowego skrzydła na nasypie, potem dodanie północnego skrzydła i wiele kolejnych przebudów, m.in. dodawanie i odejmowanie pięter w skrzydłach, czy obniżanie lub podwyższanie dachu w części centralnej. Pałac praktycznie cały czas podlegał poważnym przemianom, także w XIX wieku i dwudziestoleciu międzywojennym. Trudno więc mówić o jakiejś podstawowej bryle, do której można by odnieść współczesną odbudowę po II wojnie światowej, która jest stylizacją na czasy stanisławowskie.

Obecnie pałac wyróżnia się wąską białą fasadą oraz długimi skrzydłami. Swą nazwę zawdzięcza nietypowemu jak na I poł. XVIII w. pokryciu blachą miedzianą. Mieszkał w nim m.in. książę Józef Poniatowski (od 1798), któremu pałac podarował Stanisław August Poniatowski. W czasie II wojny światowej pałac został przez Niemców spalony w 1944. Odbudowany tuż po wojnie w latach 1948-1949".

Międzypolowy fort piechoty z lat 1895-1896, broniący północnego odcinka doliny Rudawy. Z parterowego bloku koszar wystaje dobudowana w 1910 roku kaponiera szyjowa. Wszelkie elementy metalowe zostały już starannie wycięte, w stosunkowo dobrym stanie zachowały się za to wnętrza i otaczające fort wały ziemne.

Na środku skweru znaduje się największy z barokowych monumentów miasta - odsłonięty w 1732 roku pomnik św. Jana Nepomucena. Naprzeciw niego wznosi się niemal 70-metrowa wieża kolegiaty pod podwójnym wezwaniem św. Krzyża i św. Bartłomieja.