360 :: panoramiczna podróż sferyczna w 2660 odcinkach

"Kościół został zbudowany w V wieku, za pontyfikatu Innocentego I, a następnie przebudowany na przełomie VIII i IX. Potem za czasów Sykstusa IV - della Rovere (1471-1484) pomniejszony do obecnej jednonawowej bryły. Freski w transepcie i po bokach absydy pochodzą z początku XVII wieku. Sprawiają one dość niesamowite wrażenie, bo ze szczegółami przedstawiają wszelkie możliwe tortury, jakimi poddani byli św. Wit i inni święci-męczennicy." (Wojciech Ponikiewski: Rzym i jego czarna arystokracja. Spacerownik historyczny, Warszawa 2009).

Świątynia słynie ze stojącej w bocznej kaplicy najgłośniejszej rzeźby Berniniego, "Ekstazy św. Teresy". Dotarli tu też bohaterowie książki Dana Browna Anioły i demony: "Langdon i Vittoria ruszyli biegiem do głównego wejścia kościoła i stwierdzili, że drewniane drzwi są zamknięte. Vittoria trzykrotnie wystrzeliła do starodawnej zasuwy, która rozpadła się na kawałki.
Kościół nie miał kruchty, toteż po otwarciu drzwi zobaczyli od razu całe wnętrze świątyni. Widok przed ich oczami był tak nieoczekiwany i niezwykły, że Langdon zamknął na chwilę oczy i otworzył je ponownie, żeby jego umysł mógł go sobie przyswoić.
Kościół miał bogaty barokowy wystrój... złocone ściany i ołtarze. Na samym środku pod główną kopułą ustawiono wysoki stos z ław kościelnych i podpalono, zamieniając go w ogromny stos pogrzebowy. Płomienie strzelały wysoko w kierunku kopuły. Jednak dopiero kiedy Langdon podążył za nimi wzrokiem w górę, dotarła do niego w pełni groza sytuacji.
Wysoko w górze z lewej i prawej strony zwisały liny przeznaczone do zawieszania kadzielnicy i poruszania nią nad głowami wiernych. Teraz jednak nie przytrzymywały one kadzielnicy. Wykorzystano je do czegoś innego...
Z lin, umocowane za nadgarstki, zwisało ciało nagiego mężczyzny. Liny naciągnięto do tego stopnia, że niewiele brakowało, by go rozerwały. Ramiona były wyciągnięte na boki, tak że wyglądał, jakby go przybito do niewidzialnego krzyża unoszącego się w domu Bożym." (tłum. Bożena Jóźwiak).

Renesansowy kościół w swej obecnej postaci pochodzi z końca XVI wieku. Barwne freski na ścianach i sklepieniach przedstawiają sceny z życia św. Zuzanny, ściętej na tym miejscu w III wieku n.e. za odmowę poślubienia syna cesarza Dioklecjana.

"Bazylika S. Maria Maggiore jest jednym z pięciu kościołów patrjarchalnych Rzymu i największym z pośród 80 kościołów marjackich wiecznego miasta. Zbudowana w IV w. przez pap. Liberjusza, któremu we śnie ukazała się N. P. Marja i rozkazała postawić kościół pod swem wezwaniem w miejscu, gdzie nazajutrz (t. j. 5 sierpnia) znajdzie się śnieg. Tak tedy powstała Basilica Liberiana, która wielokrotnie rozszerzana i przebudowywana zalicza się do najwspanialszych kościołów w Rzymie. Fasadę tworzy przedsionek z loggją, w której są piękne mozaiki z r. 1300; pięć portali odpowiada pięciu drzwiom wchodowym kościoła, z których ostatnie na lewo to Porta Santa, drzwi otwierane tylko w roku jubileuszowym. Wnętrze kościoła (dług. 85 m, szer. 18 m) jest trzynawowe z kaplicami po obu stronach naw bocznych. W nawie środkowej zwraca uwagę piękna posadzka mozaikowa z XII w. i strop z końca XV w., do którego złocenia użyto pierwszego złota, jakie z Ameryki do Europy przywieziono; nawę główną od bocznych oddziela 40 kolumn starożytnych, ponad któremi ciągną się rzędem po obu stronach mozaiki z V w. przedstawiające sceny z Pisma św. W ołtarzu głównym, stojącym wolno pod baldachimem, starożytna wanna porfirowa ze zwłokami św. Mateusza Apostoła i innemi relikwjami; przed ołtarzem konfesja (zejście po schodach), w której przechowywana jest najcenniejsza relikwja, mianowicie 5 desek ze żłóbka betlejemskiego. Na łuku triumfalnym za ołtarzem wielkim, mozaiki z V w. ze scenami z życia Matki Boskiej; w absydzie mozaiki z XIII w., przedstawiające koronację N. P. M. i świętych." (Rzym: przewodnik po wiecznem mieście, Lwów-Warszawa-Kraków 1925)

"Zaletą bazyliki Santa Maria Maggiore, którą dzieli z bazyliką San Pietro, jest to, że się jej nie zamyka przez cały dzień. Zamiast wyczekiwań zapełnionych przymusową włóczęgą można się w niej schronić w oczekiwaniu na otwarcie innych kościołów." (Ewa Bieńkowska: Spacery po Rzymie, Warszawa 2010).