360 :: panoramiczna podróż sferyczna w 2660 odcinkach

"Święta Sabina nauczona zasad wiary chrześcijańskiej od swej niewolnicy Serapii, wyszła bogato za mąż, a gdy nie chciała wyrzec się wiary, była straszliwie męczoną, a w końcu ucięto jej głowę w jej domu rodzicielskim. Na jej grobie postawiono kapliczkę, którą w roku 425 ksiądz Piotr, słowianin, iliryjczyk, przerobił na kościół; jak o tem świadczy napis mozaikowy wypisany złotemi literami na niebieskiem tle, i umieszczony przy wejściu do kościoła. [...] Od czasu św. Grzegorza wielkiego, który tu po wiele razy miewał kazania, przez długie czasy papieże zwykli byli w dzień popielcowy tutaj przybywać, aby im posypywano głowy popiołem. [...]

Dwadzieścia cztery kolumn marmurowych rzeźbionych z nagłowicami korynckiemi, dzieli kościół na trzy nawy. Wchodząc do nawy głównej widzimy kamień, na którym św. Dominik zwykł był klęczeć w czasie swoich modlitw. Obok jest drugi kamień, którego używano do torturowania męczenników. Pewnego razu czart rzucił tym kamieniem za świętym Dominikiem." (Wincenty Smoczyński: Rzym: jego kościoły i pomniki, Kraków 1902).

Z powstaniem tej świątyni wiąże się legenda, która przytoczymy za Piotrem Hiacyntem Pruszczem, autorem pierwszego "przewodnika" po krakowskich kościołach (Kleynoty Stołecznego Miasta Krakowa albo Kościoły i co w nich jest widzenia godnego i znacznego, 1650):

"Ten kościół jest pryncypalną Farą Miasta Kazimierza, jest założony z tej przyczyny: złodzieje Puszkę z Nayświętszym SAKRAMENTEM ukradli byli w kościele Wszystkich Świętych, między Oktawą Bożego Ciała, i onę miasto srebrnej Żydom chcieli przedać: lecz gdy obaczyli łotrowie, że nie srebrna, w bagniste błoto onę wrzucili, wespoł z Najświętszym SAKRAMENTEM: tę cudownie potym znaleźli chrześcijanie, albowiem światłość z Nieba na tym miejscu widziana była, nakształt jasnego słupa, na którym miejscu Przenayświętszy SAKRAMENT był. Nakazał tedy Biskup Duchowieństwu wszystkiemu post dni trzech, po tych znalazłszy najświętszy SAKRAMENT JMC. X. Biskup, on wziął i do fary Wszystkich Świętych zaniosł, magna cum Solennitate, z procesyą duchowieństwa i gminu pospolitego ludzi &c. Te Cuda widząc król Kazimierz Wielki, na tym mieyscu gdzie znaleziono Przenayświętszy SAKRAMENT, kościół dał zbudować, fundacją opatrzywszy. Roku P. 1347".