360 :: panoramiczna podróż sferyczna w 2668 odcinkach

"Cerkiew parafialna greckokatolicka św. Dymitra w Leluchowie (obecnie kościół rektoralny rzymskokatolicki pod tym samym wezwaniem) powstała w 1861 r. Odnawiano ją w latach 1916-17 r., a następnie w 2. poł. XX w. Cerkiew zachodniołemkowska zbudowana została w konstrukcji zrębowej, ściany pokryto gontem. [...] Cerkiew wzniesiono w układzie trójdzielnym, z węższym od nawy prezbiterium zamkniętym trójbocznie i z zakrystią od północy. Słupy nośne wieży ujmują częściowo babiniec oraz przedsionek otoczony wąską zahatą. Wnętrze świątyni nakryto stropami płaskimi. Polichromia ornamentalna na stropach i ścianach pochodzi z pocz. XX w. Wyposażenie cerkwi stanowią: ikonostas rokokowo-klasycystyczny z 1895 r., autorstwa A. i M. Bogdańskich (niektóre ikony wykonał w 1873 r. V. Zomph), ołtarz główny z baldachimem z XIX w., dwa ołtarze boczne: w północnym umieszczono ikony ze starszego ikonostasu, m.in. ikonę Św. Mikołaja z 1772 r., w południowym znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, pochodzący z feretronu." (Szlak Architektury Drewnianej, Kraków 2005).

"Jest to typowa cerkiew zachodniołemkowska, wzniesiona w konstrukcji zrębowej, o ścianach pokrytych gontem. [...] W nawie i prezbiterium widoczne są kopuły namiotowe, w babińcu natomiast strop płaski. Wnętrze zdobi polichromia ornamentalno-figuralna z końca XIX w. Wyposażenie stanowi rokokowo-klasycystyczny ikonostas z przełomu XVIII i XIX w. (ikony są późniejsze — namalowane lub przemalowane przez A. i M. Bogdańskich pod koniec XIX w.), ołtarz główny z baldachimem i tabernakulum, boczny barokowy ołtarzyk przy południowej ścianie nawy z obrazem Modlitwa Chrystusa w Ogrójcu, barokowa ikona Ukrzyżowanie i złożenie Chrystusa do grobu, malowana na płótnie płaszczenica, czyli przedstawienie zmarłego Chrystusa, z XIX w." (Szlak Architektury Drewnianej, Kraków 2005).

"Cerkiew parafialną greckokatolicką św. Michała Archanioła w Wierchomli Wielkiej (obecnie kościół parafialny rzymskokatolicki pod tym samym wezwaniem) zbudowano w 1821 r. Cerkiew swym trójdzielnym układem i zwieńczeniami nawiązuje do architektury łemkowskiej. Wzniesiona jest w konstrukcji zrębowej, ściany pokryto gontem. Dachy wielopołaciowe, o różnej wysokości kalenicy nad nawą i prezbiterium, nad zakrystiami dachy trójspadowe, zwieńczone malutkimi baniastymi wieżyczkami. Nad nawą i prezbiterium wyrastają niewielkie, baniaste wieżyczki z pozornymi latarniami i cebulkami. Cerkiew nie ma wieży. Węższe od nawy prezbiterium zamknięte jest trójbocznie, znajdują się przy nim dwie zakrystie. Wnętrze cerkwi nakrywają stropy płaskie z fasetami. Polichromia w tradycji barokowo-klasycystycznej została wykonana lub odnowiona w 1928 r. Na ścianach podziwiać możemy motywy architektoniczne, a na stropach figuralne sceny biblijne. W wyposażeniu znajdują się: ikonostas w tradycji barokowej z 2. poł. XIX w., w prezbiterium ołtarz z baldachimem i tabernakulum z 2. poł. XIX w., w nawie cztery ołtarze boczne o charakterze rokokowym: po północnej stronie przedstawienia św. Barbary oraz świętych Włodzimierza i Olgi (patronowie Rusi), po południowej - ikony Opieki Bogurodzicy (Pokrow) i Św. św. Cyryla i Metodego. Teren otoczony jest kamiennym murem, w którym znajdują się trzy z pięciu zachowanych kaplic. Obok cerkwi stoi murowana dzwonnica parawanowa z XIX w., w kształcie potrójnej arkady (w niej dwa dzwony z XX w.)." (Szlak Architektury Drewnianej, Kraków 2005).

"Kościół parafialny św. Stanisława Biskupa w Skrzyszowie z 1517 r. to budowla konstrukcji zrębowej, o dużej jak na drewnianą świątynię bryle. W XVIII w. powiększono nawę i dostawiono słupową wieżę z obiegającym izbicę balkonikiem - hurdycją. Pod koniec XVIII w. do nawy dobudowano dwie duże kaplice, "żeńską" i "męską", tworzące transept. Zaczepy na ścianach prezbiterium pod dachem to rzadkość w kościołach powstałych po wieku XV. Zarówno ściany, jak i dachy kryte są gontem. Wśród zachowanych detali architektonicznych warte uwagi są portale późnogotyckie wycięte w ośli grzbiet, w tym jeden w zachodniej ścianie nawy z dodatkowym schodkowym zdobieniem. Ściany i stropy pokrywa secesyjna polichromia z 1907 r. W 1962 r. odkryto również pozostałości starszych polichromii: późnogotyckiej z ok. 1517 i rokokowej z 1777 r. Do najstarszych i najciekawszych elementów wyposażenia należą późnogotyckie stalle w prezbiterium (przełom XV i XVI w.), na których można rozpoznać herb rodu Tarnowskich - Leliwę oraz pochodzący z tego samego okresu obraz św. Stanisława ze św. Wacławem i Michałem Archaniołem, umieszczony w centralnym polu ołtarza głównego. Warte uwagi są również późnogotycki krucyfiks z końca XV w. na belce tęczowej oraz gotycka figura św. Barbary z tego samego okresu. Większość pozostałego wyposażenia: nastawa głównego ołtarza, ołtarze boczne, ambona, chrzcielnica, organy i ławy są barokowe i pochodzą z XVII-XVIII w. Rokokowy ołtarz w kaplicy został wykonany pod koniec XVIII w." (Szlak Architektury Drewnianej, Kraków 2005).

"Kościół parafialny św. Marcina w Zawadzie, na szczycie wzgórza, z 2. poł. XV w.; kościół istniał w tym miejscu być może już w X w. Świątynia zrębowa z izbicową wieżą konstrukcji słupowej jest jednonawowa. Nawę otaczają oszalowane podcienia. Jednokalenicowy dach kryty jest gontem, podobnie jak ostrosłupowy dach namiotowy nad wieżą. Wnętrze kryte stropami płaskim, w nawie z zaskrzynieniami. Polichromia figuralna na stropach i ornamentalna na ścianach pochodzi z XX w. Dwa gotyckie fazowane portale w nawie są wycięte w łuk ostry. Portal drzwi do zakrystii zamknięty jest na kształt ściętego trójliścia. Cztery płaskorzeźby późnogotyckie z początku XVI w. na parapecie chóru są najstarszymi elementami wyposażenia. Cennym zabytkiem jest także późnogotycki krucyfiks z początku XVI w. Barokowy krucyfiks na belce tęczowej pochodzi z XVIII w. We wczesnobarokowym ołtarzu głównym z 1. poł. XVII w. znajduje się pochodzący z tegoż okresu obraz św. Marcina. W lewym ołtarzu bocznym widnieje obraz św. Izydora, w prawym - otaczana kultem Matka Boża z Dzieciątkiem. W nawie wisi barokowy obraz, na którym św. Marcin poleca fundatora Chrystusowi. Nietypową ciekawostką jest łańcuch, zawieszony między nawą a prezbiterium, wykonany jakoby przez ślepego pasterza z jednego kawałka drewna." (Szlak Architektury Drewnianej, Kraków 2005).